Ka min cu Kareng Tu Seng asi. November 6, 1987 ah ka chuak. Ka pa min cu Kareng Zau Seng asi. Ka nu min ah Nyen Hkawn Nan. Ka pa cu kum 59 asi ah athi. Ka nu cu atu hi kum 64 asi cang. Ka chuahnak cu Putao peng Inbu Baw khuate ah asi. Atu cu Bhamo peng Bandawng khua sang nambar 2 ah ka um. Unau paruk kan si. Ka ule pathum ka farle pahnih an si. Atu cu ka u upabik (Tlangval Pa) cu nupi anei cang. Ka farnu upabik zong va anei ve. Ka unau dang cu an thi dih cang. Bandawng khuate ah sianginn kai kai thok. Kum 1998, taangli ka cawn lio cameipuai kan tuah laite ah ka pa athi. Myitkyina peng Manking khua rian aṭuannak ah azaw i athi. Ka pa thih ka theih in cazoh ka lungah achuak ti lo i ka pa ruak thlahnak ah ka kal. Cun kan chung tein Myitkyina ah kan iṭhial.
Myitkyina ahcun ka nu ṭapa nih ka pa ruak fimnak zeizong vialte atuah dih. Ka pa nih hin ka pu pa hi sibawi site seh ti aka duhnak arak chimh bal. Cu bia ka theih cun sibawi si ding in kai tiim. Cu kum cu taangli cameipuai ka phi lo. Ahnu kum ah ka nu nih Laykon, Myitkyina ah aṭapa sinah sianginn kai ding in aka thlah. Sianginn on laite asi. Ka pa duhnak tlinter dingah ka kal. Ka-u nih na thin phang hlah keimahnih kan cawm lai ati. Azuam tu cu izuam aka ti. Ka hna angam ngaite. Ka pa nih sibawi siseh ti aka duhpiak bantukin Bandawng in Myitkyina cu ka phan ko. Myitkyina (Laykon) ka phan ahcun ka pi le ka pu an ilawm ngai. Ka pu fale sianginn kai liomi pali bak an um i kai lawm ngai.
Sianginn kai hawi ka nei lai ka ti. Ka pu cu chawletchawhrawl asi caah inn aum hi cu atlawm. Ka nu nih sianginn aka kalpi khawh le caangka in kan khua Bandawng ah a kir. Ka nu akir hnu cun ka lung aleeng tuk ko nain ka um peng. Ka nu akal le caangka in ka pi nih phungdang in aka zoh colh. Rawl chuan ah zing pali in tho aka ti. Rawl ka chuan dih caangka in kan dihlak caah ti ka than. Kan inn kulhchung ah tikhur aum lo i mi inn khulh chung ah ti cu ka than. Innchungkhar an thawh dih hnu ah an ikholh. An ikholh lioah an pawngah ka dir i ti ka toih hna ka ngen hna. Innchungkhar rawl an ei dih hnu ah kei ka ei ve. Cucaah sianginn kai ka tlai tawn. Kan sayapa nih daan aka tat theu. Thu dir voi tampi aka tuahter lengmang.
Fur atla i nithawng ka nei lo. Ka pi nih afale pali caah nithawng pakhat cio acaw nain kei cu aka cawkpiak lo. Ka pi cu nithawng ka duh ve ka ti tikah, “Na nu nih zeihmanh akan kua lo i kan cawkpiak kho lo. Takhan kal ko” tiah ati. Fur chung vialte nithawng loin ka um. Zeiti awk ka thei lo i ka cauk pawl cu ciin hlah seh tiah plastic bawm ah ka sanh i sianginn leiah atlik in ka tli. Sianginn ka phanh tik ah ka hni hring le ka angki raang cu an ciin dih. Sayama nih inn ah va kir law na thil vai thleng aka ti. Ka zaw lai ti ka phaang i inn ka va kal tikah ka pi nih ziah na rak kir ati. “Thil thlen ah ka kir” ka ti. “Zeihmanh chim hlah, sianginn kai na huam lo caah asi ko lo maw?” ati i faak lakin aka vuak. Cu ni cu ka thil ciin he sianginn kai than ahcun Sayama nih aka siik lai ti ka phaang i sianginn kai ti loin tiva kam ah ka thil ciinpi he ka thu.
Sianginn an tum tikah inn ah ka tiin ve i inrian ka tuan. Zan ahhin keimah lawng cazoh ka duh ahcun phazawngdaing aka pee duh lo. Mala timi afalaipa, keimah he cataang ai khatmi, ca ka chimh lawng ah phazawngdaing akan peek. Mala a ih ahcun kei zong ih ve ahau. Cazoh ka duh ka ti ahhin zei le zei dek aka fial tawn. Kan cameipuai ah sapzek pahnih pathum ka sung theu. Cuti bata pahnih pathum ka sungh tikah sayate nih nulepa auh asi. Kei cu ka pi tu an auh. Sayate nih, “Hi hngakchiapa hi alung akhong tuk. Ca azoh lo. Aleengvaak. Cucaah asung” anti. Sayate nih na nule napa bia ngai an ka ti i an ka tuk. Thil sining chim hi ka duh ngai. Asinain chimhnak caan an ka pee lo.
Ka ngaih achia tuk. Ka mitthli atla i hitihin zei can dah ka um rih lai ti ka ruat. Ngakchia kan ti cu changreu ei zong ka duh ve. Zeitik hmanh ah ka ei kho ballo. Thadingyut sianginn khar lioah khuatlun ka duh nain tangka ka nei lo. Ka pi ka hal zongah aka pee lai lo ti ka hngalh. Cucaah ka pi dang sinah tangka ka cawi. Kan khua in ka kir hnu ah ka cham. Kan khua Bandawng ka phanh tikah an ka tuahtau ning ka nu ka chimh. Ka nu nih, “Ing ko. Na pa nih sibawi siseh ti an duh bantuk in sibawi si na duh ahcun hi bantuk cu na in le na ngaih thiam ahau. Na u hmuhmi phaisa kan kuat lengmang lai. Anin peek lo zong le rawl lo cun an in chia lai lo dawhawh. Cucaah na lung der hlah seh. Ka nu bia ruangah ka pi sinah taangriat ka si tiang ka um.
Taangriat cameipuai cu anai cang. Chun suimilam pakhat ah palik paruk an ra. Palik pawl nih upa an um maw? tiah an ka hal. Aw thawng theih in an fapalai Mala nih leenglei ahei zoh i palik cu ahmuh hna. Cule caangka cun bingraang (heroin) akhat tein sanhmi London sikaret bawm ka zal ah asanh i lengah achuak. Cun aka auh. “Tu Seng, sianginn ah kal zok” tiah ati. Zei asi zong ka hngal loh, sianginn kai le aza deuh rih lo i ka zoh sawh ko hna. Cun aka auh than. Ka thil kai thleng, zal ka von ibai i leengchuah kai tiim. Palik pakhat pa nih,”Hei, hngakchiapa na zal von pu” ati. Kei nih ,”Heh, achungah zeihmanh aum loh“ tiah ka ti. Palik pa nih kuak na zu maw tiah aka hal i zu hlah ka ti. Asinain sikaret bawm avon phoih tik ahcun bingraang in akhat. Palik pa nih innchungah aka luhpi. Ka angki le ka hni aphoih dih i bingraang cu nangmah ta asi maw tiah aka hal. Ka ta asilo. Zeihmanh ka hngal lo tiah ka ti. Cun ameithal taw in ka cal asuk. Ka hmai vialte thi aluang. Ka ṭih tuk i ka ṭap. Kan inn pawng ummi nu pakhat nih aka zaangfah tuk i palik pa kha, “Bawipa, hi hngakchiapa nihhin zeihmanh ahngal lo. Kaadang in ara i hika aummi asi” tiah ati. Cun palikpa nih hlei tang ah aka hnuh i hlei hram ah hri in aka hren. Ka pi le Mala nihcun an ka zoh sawh ko. Palik pawl nih akenkip an kawl. Zeihmanh an hmu lo. Cun ka kut an ka tem i palik sakhan ah an ka kalpi. Cu bantuk ka ton ballo caah le palik bawipa ka tih tuk caah le ka kut an ka tem caah ṭah awk hmanh ka thei lo.
Palik sakhan kan phanh tikah thong inn ah an ka chiah. Zarh khat hnu ah taza an ka cuai. Ka pi nih rawl voikhat hmanh aka chan lo. Ahlawt in aka hlawt. Thonginn ah tarpa he kan itong. Hawikom ah kan icang i amah sinah ka eiding i amah sinah ka it. Ka ngaih achia tuk i cu kum cu taangriat ka sung ko cang tiah ka ruah. Zarhkhat hnu ah palik pa ka sinah ara i. “Tu Seng, inn ah na kal kho, cameipuai zong na phi kho cang” aka ti. Palik sakhan in ka chuah lioah palik pahnih nih Mala akut tem he an von hruai ka hmuh. Ka zaang afaak tuk. Asinain zeihmanh ka ti khawhmi aum lo. Amah sual asi ko. Inn kotka ka phanh tikah ka pi nih, “Nangmah nih maw ka fapa thong ah na thlak?” aka ti hi ṭhalo in aka vuak. Ka hnar in thi achuak thluahmah. Asinain athaizing cameipuai phi ding ka si caah pacan ka cuh. Cu zan cu ka hma fah tuk buin ka it. Athaizing cu Bandawng khua in pakhat pa ara i ahong ka kawl. “Tu Seng, na ngaih chia hlah. Na u pa kan hnu zarh ah khan khua ah athi. Na nu nih thawng thanh an duh. Asinain nan cameipuai anai caah atu ceu kan in chimh” ati. Ka lau tuk. Zeicahdah hi tluk in ka van achiat hnga.
Ka holh kho lo. Ka lung ai rawk tuk. Cu caan cu zinglei suimilam 10 deeng asi. Cun cameipuai tanh ding ah thirrang in sianginn leiah ka kal. Sayama nih ka thawngpang atheih i tha tein aka chonh. Sayama sin ka phanh ahcun ka lung ahno tuk i ka ṭap. Aka hnemh ve. “Sayama, kan sapzek vialte nihin ah ka phi kho hnga maw?” tiah ka ti. Sayama cu akhuaruah ahar tuk i, “Nikhat ah bata pahnih lawng phit khawh asi” ati. Ka u thih hnu zarhkhat pumhnak ah tel ka duh ka ti. “Na ca na thiam dih ahcun, phi ko ne” ati i phitnak nawl aka peek. Athaizing cu Bandawng ah ka kal i ka u thih hnu zarhkhat ah philhlonak thlacamnak ah kai tel kho. Ka u rian ka chawn ahau. Ka sianginn kai zong peh awk ah ahar cang. Asinain ka nu nih, “Zaangfah nakin sianginn cu taangkua tiang tal kai ko. Keimah nih ka tuah khawhmi ka tuah lai” ati caah taangkua ka kai.
Asinain ka pi sinah ka um ti lo. Ka hawipa sinah ka um. Ahnu ah Mala kha kum 7 thong an thlak ti ka theih. Taanghra ka kai lioah ka nu adam ti lo i tuition man ka liam kho ti lo. Cucaah inn ah ka um i lo ka thlo i ka nu ka zohkhenh. Kai tinh ning in thil asi kho tilo tiah ka ruah. Zeiti awk ṭha. Voikhat cu sikhaan pawng chinlon kan chuih lioah pakhatpa ara i, “Ka fa, ka pi adam lo. Ra law sii rak pee” ati. Culio ahcun zeiti tein dek ka thinlung a um. Mah vialte mi lakah ziah keimah theng cu ahong ka auh hnga. Athaizing cu lungthlehnak ka tuah.
Sibawi ka si hrimhrim lai. Zeibantuk sibawi ava si poh ah. Cucaah NGCA (Cozah uklomi hmun) leikap ah sianginn ka kai. Atu cu sibawi cu ka si taktak ko cang. 2012 kum thokka ah khan sibawi cu ka si i atu hi Maga Yang IDP (ramchung ralzaam) khemh ah rian ka ṭuan cuahmah ko. (Mah hi atu naite kan zung (Shalom) holh ka lehmi lakah ai telmi asi i rel phu asi ka ti caah Laiholh in ka von leh ve) (29-1-14)