Kan no lio ah “Lairam na dam maw?” tiah hlasak thiam Pu Biak Ceu nih hla aphuah i Radio ah arak sak. Mah lio ahcun minung asi lomi, nunnak angei lomi Lairam cu zeicahdah na dam maw? ati hnga ka ti i ka hna arak tla set lo. Asinain Rangoon sau nawn ka vun um hnu Laitlang zong ka tlunkhawh set lo hnu ahcun “Lairam na dam maw?” ti hi sullam angei ngaingai mi ah ka chiah cang. Pu Biak Ceu hi May Myo ah kum saupi aum mi asi i, Lairam zong atlawng kho set lo i Lairam angai cang mi asi. Cucaah Lairam arak ngai i, Lairam hi zeidah alawh cang hnga ti kha aruat i mah ti hla arak phuahmi asi hi ta ka ti cang. Asiah atu ah Lairam hi adam maw?
Mahtluk umkal harnak ahcun vanlawng ṭumnak tal um selaw aa ning deuh hnga. A um fawn lo. Chin State lawng hi State ti vemi tangah vanlawng ṭumnak angei lomi kan si. College angei lomi ah Chin State le Kayah State lawng kan si. Kayah cu umkalnak afawi i an caah apoi tuk lo. Hakha cu Laitlang khualipi asi tiah auh asi nain mei hmanh aṭha rih lo. Khuapi dang tu hi an ṭha pah sawk rua. Si inn kan ngeih mi pawl ah kawl ngawt an si tikah an umlo atam. Thantlang hna cu sii bawi umlonak si inn asi.
Carek (Sateih) in Laitlang ca kan kuat tikah thla khat hna arau an ti. An hmuh lomi zong atam. Thirhri tuk hmanh ah nithum nili arau. A phanh tikah zuu langkhat tlanh hawi hna ahau ti asi. Thirhri in tangka kuat khawh asi ti fawn lo. Cakuat le minung…………………..Hakha ahcun lam hla telephone chonh na duh tikah exchange ah hawikom na ngeih lo ahcun afawi lo ti asi. Mi zei zia dah kan i laak ve cang?
Vanlawng ṭumnak aum lo ruangah thawngca (Tadinca) hi tlai tuk ah aphan tawn i thawngca hi rel huam asi ti lo ti asi. Laimi cu thawngca rel lo miphun ah kan i cang cang ti asi. Cathiam lo caah apoi lo nain, cathiam caah cun aum lo ah asi kho lomi asi. Rianlawngmi sawk tik zongah kan theih atlai tuk i kan sawk manh bal lo an ti.
Adai tawn mi kan ram adai ti lo. Ralkap an um. Thilphurh a hau. A man zong an hmu lo. Man pek lo asi tikah a herh set lo asi zongah an fial hna. Vok, arr le saa zong nih acelh hna lo. Amen mai lo ah thong thlak atam. Khuabawi ṭuan duh na loin an ṭuan ter hna. Ahnu ah thongthlak nak ah acang. Sullam lo in thihnak aum lengmang. Lo kal thiam lo, lo riah thiam lo, facang tuan thiam lo, fang vui baoh thiam loin an um. Zaan ah sentary congh lengmang asi. Acongtu pa zong an tlawm. Ram dang ah an kal dih. Mah lio ah an nupi le zong an i rawk.
Laimi nih meiduah aṭhat lonak kan thei taktak kho rih lo. Thingkung nih man angeih ning ………………… cinmi mei nih thilak in akangh mi kan hmuh. Thantlang in Sihhmuh lei kan kal lio ah Buva phak hlan ah Thantlang khua pawng akanghnak kan hmuh. Lahva ral zong akangh mi kan hmuh. Kan tlun lei ah Thantlang khua in Hakha lei kap arak kang cuahmah ko. Ahmih zong an i zuam theng lo. Laitlang ka dangdang ah hmun zeizat ah dik mei hi ava kangh hnga? Ngaihchia ngai asi ko. Thing keppar kawl nak ah thingkung i kai loin a hau in an hau ti asi. Meiduah lo le thingkung hau lo ahhin ram le minung caah ahlawk deuh ti asi. Zeicahtiah thingkung pakhat angan nak dingah arau tuk. Khuati ca le lothlawh awk le dinti ca le innsaknak ca le tihthing ca le thingkeppar ca le khuaitizu te hna caah meiduah lo hi arak hlawk deuh ving ti asi.
Meiduah le thing hual atlawm ruang ah tihna ader i ti than aum bal lonak Hakha ah atu biatak tein tithan aum cang. Kan hnulei ah kan kir ṭhan. Tithan aherh ahcun tii kan duh zat in kan hmang lo, kan sem rel. Ti kan semrel ahcun thianhlimnak ah kan bau. Thianhlimnak kan bau ahcun kan zawtfah apang lai. Lai thu, Lai nam kan si tak tak lai.
Laitlang kan ngeih mi lakah thingkung santlai cem asimi farkung hi ano tete in lamphah awk ah an hmanmi kan hmuh lengmang. Lamphah awk ah aṭha cemmi thing asi lo nain atu tiang ah lak fawi bik asi tikah hman asi. Laitlang ah zuu ding mi an tam, zuu zong tampi chuan a hau ve. Farkung hi zuu chuan nak ah aṭha ti asi i zuu chuannak ah hmannak nawl an pek hna. Kan thil mansung farkung hi thilṭhalo ah ruahmi zuu sernak ah hman asi. Kan farkung alo dih hnik cang.
Laitlang amin thannak asimi kan i uan mi chokhlei par zong inn pawng te le lam pawng ahcun an um ti lo. Ramlak lawng ah hmuh khawh an si cang. Hakha pawng i bancang lengluang aum ti lo. Vokrawl caah aum ti lo. Aba in an phuk caah acorh ṭhan ding aum ti lo. Vokrawl ca le bantumpaw lak ding aum ti lo. Kan thingkung ṭha deuh hmanh zuah kan hmang lo. Kan tiva bomh puah an hman ruangah ngahring dawi awk aum ti lo. Laitlang nungak tlangval nuamhnak aum ti lo.
Hakha khua ah hngakchia lentecelhnak caah cerhmun kaupi tangka tampi dih in acozah nih an ser nain, voikhat lawng asi caah Laimi caah zeipi asi lo. Inn 35 an ṭhial ter hna. Chamnak zong aum lo, inn ngei pawl zaangfak an si. Mah tangka adih mi vialte nih khin Kankaw lam Alkatra in phah hna selaw Laimi caah cun aṭha deuh tuk hnga ti asi.
Hakha ahhin nu nih zuu dawr ah an kal, an i cah i arual in an ding ve ko. Hakha ka umchung kan dinnak khatlei room ah nupawl zuu dingmi thawng hi ka theih lengmang. Nu lawng zong pa he zong an ding len ko. Zuu kha min ṭha ngai an pek i Sakawng an ti. Ahnu ah Something tiin an let ṭhan ti asi. An rit tikah Kachet an ti.
Khualtlawn tikah cun ading ballo zong nih din asi. Beer lawng ka ding atimi nih aṭhawng deuh mi an ding. Khual ahcun pa nih nutung zong an hrial hraw lo ti asi. Nu nih patung an duh chinchin hna ti asi. Patung nih cun an nupi le an ṭih hna lai i an chim ngam lai lo i kan puang lai lo an ti, ti asi.
Hakha khua ah inn ngan pipi, ṭha pipi kan hmuh bal lomi ka hmuh tung hna. Cu hna cu bu dang dang nih an sak ciomi an Biakinn an si. Biakinn lei in kan rum nain Bu ṭhen nak alanghtertu an si. Laimi cu Khrihfa biaknak nih akan ṭhancho ter ti cu pom cio asi. Asinain bu tamtuk ah kan i ṭhen. Innchungkhar pakhat hawi hna ah Bu ai ṭhen mi an um. Bu i ṭhen ahcun dawtnak le rualremnak atlawm deuh ko. Khuaram thanchonak khuakhan ṭi le ṭuan ti tikah lung i purup khawh asi ti lo. Ṭhanchonak a dawn tu asi ṭhan cang.
Khrihfabu kan tam bantuk in piangthar zong an tam ve. A cheukhat cu Pathian ṭum anai cang an ti i rianṭuan loin hlasak, thlacam le phungchim in caan vialte an thlau dih. Pathian nih vancung i aummi vate hmanh rawl loin achia lo an ti. An ngeih cia mi vok le caw le sia in Pathian cu an cawimawi i an ngeih mi zong adih fawn. Pianthar nih kan si akan fahter.
Laitlang ka phanh lioah taanghra camipuai (exam) tuah lio asi. Kalay Myo mi, Yangonmi le kawlram ka dangdang i aummi Laimi, taanghra exam tuah awkah Laitlang arami ka hmuh hna. Kalay Myo le Gangaw aummi kawlmi tiang zong Laitlang ah taanghra exam ah an ra. Zeicaahdah asi ka ti tikah Laitlang cu exam lio ah cafir khawh asi caah asi an ti. Thantlang, Tonzang le Matupi hi an zual bik ti asi.
Laimi nih cathiam kan duh lo. Ca awn lawng kan duh tiah saya pakhat nih aka chimh. Exam awnnak ah cafir in kan ṭang. Ca an i ṭial mi kha plastic in an fun i an kedan, an hmur le an taw hna ah an chiah. Nu le pa nih sayate tangka pek i an fale awnter, an marks tamter tiin hriam an hmang. Saya cheukhat zong nih mah bantuk ko kha an bawh. Mah zat rak ka pe law exam lio ah kan bomh lai ti te hna an hmang. Cafir le tangka in aawngmi pa kha aupat tikah zei pipa cu asi bal lai lo. Nu le pa hna ka fa ka bawm na timi na fa na thah tu asi ko lai dakaw.
Mah ti kan Laitlang a um caah Lairam aumlo ti khawh asi. Mah caah cun pei Laimi Kawlram pem kan tam cu. Ramdang rianṭuan i akalmi nih an kir tikah Laitlang um an i tim ti lo. Pastor te hmanh nih Yangon ah inn an cawk i Yangon um aa tim mi an tam cang. Anih ti deuh mi le asi kho deuh mi nih Laitlang kaltaak dih an i tim. Kawlram aum kan tam ahcun miphun dang a ṭhi mi le ava mi kan tam te lai. Lai holh le Lai phung kan thlau te lai. Kawl ah kan i cang dih lai. Laitlang cu santlai lo deuh le cathiam lo deuh le mi sifak deuh umnak ah acang te lai. Lai taktak, thi cawhlo cu kan niam peng lai. Kahpia kha an sang lai nain, Laimi ka si ti hmanh an duh te lai lo. Mah lai phan ah Lai upa pakhat nih Kawlram ah nan kan um tak thlu ati i ngaihchia ngai in aka chimh. Chan ruangah asi. Mawhchiat awk aṭha lo ka ti. Lairam adam lo caah asi. Chan aa thlen lawnglawng ah adam lai ka ti.