Zei poh nih ṭhatnak le chiatnak an ngeih dih. Nupiṭhit man ngeih zong hi ṭhatnak angeih bangin chiatnak zong angei ve. Asi ah aṭhatnak le achiatnak cu zeidah an si.
Man ngeih aṭhatnak le aherhnak an chim bik mi cu makknak le kirnak dawntu asi an ti. Amak ding le akir ding zong chaw sungh lai ruah le chaw khirh ṭhan lai phan ah kir le mak aum lo deuh an ti. Asi ve hrim. Keimah hmanh nih chawkhirh ṭhan lai phan ah kir aduh ko nain akir lomi nu pakhat ka hngalh. Cu hlei ah anupi mak aduh ko nain kha vialte chaw le va kha maw ka sungh lai adang zong ka ṭhi kho fawn ṭung lai lo atimi pa pahnih ka hngalh ṭhiamṭhiam hna. Kan Laitlang chungah mah bantuk cu zeizat dik an va um hnga?
Asinain aa ma mi le akir mi tam nawn kan zoh tik hna ah man loin aa ṭhi um mi nakin man he aa ṭhi um mi an tam deuh. Rem lonak aum tik ah man sungh lai le khirh ṭhan lai aṭih lo i aa ma mi le akir mi tam ngai an um ṭhiamṭhiam. Man nih kir le mak dawn kho setlo ko alo.
Cun man lak aṭhatnak pakhat cu sahlawh rualchan cingla he i theih deuhnak, i dawt deuhnak asi an ti. Asi taktak. A nih khi kan pu man asi, anih cu kan pa man asi. A nih khi kan ni man asi tihi aum zungzal i, sahlawh rualchan cingla theih deuhnak le i dawt deuhnak asi taktak.
Asinain man hi voikhat ah pek khawh aum set lo i voi thum voi li acheu bang in pek lengmang asi. Pek fate man kong ah sikṭhiatnak le lungtlin lonak tampi achuak tawn. Cu tikah man um ruangah dawtnak tu chuak loin huatnak le rem lonak tu achuak. Cu hlei ah man ngeih cu cingla rualchan theih deuhnak asi kan ti nain micheu cu man halding lawngah nifar cingla hngal mi an um.
Man ngeih rangah sahlawh rualchan le dawtu ngeih deuhnak asi ahcun man la lo chung cu sahlawh rualchan cingla ngei lo deuh awk an si. Asinain man la lo chung ko hna hi rualchan an ngei, dawtu ngei deuh hna an rak si fawn ṭung. Man tampi ala mi pawl hna khi rualchan tampi ngei an rak si lem lo.
Man lak atlak bantuk asi nak cu an nu le pa rian aṭuan piak tu hna vun lak kanh asi caah, ngaknu nu le pa nih an fanu thazaang an sungh bantuk asi. Cu man ah hei ti ahcun pa zong nih hei pek ding le ngaknu nu le pa zong nih hal ve awk atlak ko alo. Asinain ngaknu cu anu le apa nih a thazaang kan sung lai ti ah umter zungzal awk aṭha lo. Va ngeih ter khawh cu an rian biapi asi i an rian lim zong asi fawn.
“Laimi cu miphun pakhat kan si ve caah kan phung kan lam hlothlau loin kan hmunhter ve awk asi. Man ngeih zong hi Laimi kan phunglam pakhat asi ve caah hlaw hlah u sih, um ve ko seh,” tiah mi tampi nih an ti. A hman ve, miphun pakhat kan i hngalh ve nak cu kan holh, kan thuam, kan biaknak le kan phunglam tehna midang he aa dan nak hi asi. Asinain kan phunglam asi mi paoh hmunhter le zulh zungzal awk asi ve lo. Samtom le biarkaih te hna kan hnawl cang bang in hlawt awk a tlak mi cu hlawt awk asi ko. Nupi thit man ngeih zong hlawt awktlak asi rua tiah ka ruah. Zei cah tiah man ngeih nih kan si akan fah ter i ṭhanchonak dawntu asi. Nupi ṭhi tlangval pa nih angeih mi dih um in nupiṭhit nak ah ahman. Acheu cu angeih mi nih azo lo i mi do a cawi i aman. Ngaknu nu le pa zong nih man an manh hna ahcun sathah piak ve asi caah an hmuhmi cu adih ṭhan ve ṭhiamṭhiam. Mi zapi dangh nak men ah acang ko.
Aṭhi um thar mi nuva hna cu zeihmanh ngei loin, asi lo le leiba he khuasak an thok. An si afaak lan i an tefa zong an zohkhenh kho ti hna lo i ca zong an cawnter kho ti hna lo. Ca an thiam lo tikah cun lothlo an hung si. Lo thlawh cun kan pupa chan in atu tiang nuam te khuasak khawh asi lo cu nan hngalh cio ko. Aṭhat zong ṭhat lo zong ah man um aherh peng mi alawh nak cu man loin nupi aṭhi mi tlangval cheukhat nih “Nang man lo nupi tham” tiah thinhun par ah an ti sual ṭheu hna. Cu hlei ah man lo tham cu chaw khirh zong ahau hlei lo an ti i a ma mi an um sual ṭheu. Cutikah man lak lo i serhsat zomhtaihnak i an kan hman cu sungh tuk asi. Mak zong kan tong sual lai, sungh chinchin asi tiah mi tampi nih anti.
Hi bantuk i bia aumnak cu man ala mi tampi an um rih caah asi. Laimi kan dihlak in kan lak lo ahcun nang man lo nupi tham ti awk zong aṭha ti lai lo.
Man aum ruangah anih man zeizat dah asi? Thap hnih maw, thap thum? Bawi maw, sal tiah achuahter i minung le minung cio nautat nak le zawmtaihnak a chuahter. Man um hlah selaw phun le mi thleidannak bawi le sal zong aum hnga lo. Atu i bawi timi hi acheu cu an pupa chan lio ah rawl ngei mi asi ruang le,asi lo ah paih ṭhawng mi an si ruangah an rak si ko. Cu ti asi caah cun upat awk tlak zong an si lem loi, namchuk awk zong an tlak hlei lo. Micheu nih atu tiang phun ṭha aupat mi le phunchia anautat rih mi an um nak cu man aum ruang ah asi. Mi duh co lo fah khi hei ruat cio hmanh. Na duhmi ngaknu hmanh man um ruang ah man tam ngai phun hawi an si ahcun co khawh lo asi. Ngaknu nih aduh hrim lomi tlangval pa hmanh si selaw anu le apa nih an hneek i an vaat ter ko. Zeica ah tiah cun man kha an mit aṭhit caah asi. Hi bantuk cu an fanu an dawt lo le an zaangfah lo caah asi i an fanu caah cun ngeihchiat ngai awk asi.
Man ruangah thil achuak kho. Aa duh ngai mi an si nain man ruang ah co khawh lo dawh asi tikah man tel maw atlawm deuh, asi lole co khawhnak deuh asi hnga maw tiah aa sual hlawh mi, aa fanh, aa dawi mi an tampi. Mahti aa fawn dawi mi hna cu a phung bantuk te le zohdawh tein ṭhit umh an duh cio ko nain man um ruangah zoh dwh loin ṭhit umh nak an tuah.
Mah ti man ngeih ṭhat lonak kan chim tikah mi tampi nih mi fanu pi cu zeitindah man loin na um pi hnga an ti tawn. Hi bia nih hin kan Laimi ‘zuar thil’ (Marchandisc) bantuk rumro i kan tuahnak cu alanghter. Minung pumpi vun zuar le anmah bawi vunkhiah, vun i det len cu ruah tikah ngeigchia le ningzak asi ko. Minung cu zuar thil si awk kan si lo i, man zong cu atuak timh ngam ding asi fawn lo. Asinain kan nih nu cu kan tangṭhumh hna i zuarthil hrimhrim ah kan chiah hna.
Thil cu kan cawk hlan ah azuar tu pa ta asi. Kan cawk hnu ah kanmah ta asi. Kanmah ta asi cang caah kan duh poh in kan tuah khawh. Kan duh ah kan hlonh khawh, mei zong in kan duah khawh i hawi zong kan ṭhenh khawh fawn hna. Akan zorh tu pa nih zei nawl hmanh angei ti lo. Nu zong cu zuar thil an si i kan cawk hna hnu cu kan duh paoh in tuah khawh awk asi. Zeitin paoh tuah hna usilaw kanmah nawl asi cang. Thilri kan duh deuh mi cu tangka tam kan ngeih ah pathum pali zong in kan i cawk tawn. Nu zong zuar thil an si ahcun tangka ngei pa nih nupi pathum pali tiang zong aman khawh le acawk khawh ahcun i chiah awk asi ko.
“Nupi veleh awk darkhuang cumh awk” tiah phungthluk bia kan ngeih mi le man kan la ko nain pa nih an nupi le an velh tik hna ah ngaknu nu le pa an thina hung, khua zong an tlik ter hna. An fanu le apahnih nak a pa thumnak nupi siter zong an duh fawn lo. Hi kong hi kan zoh ṭhan asi ahcun thil dang bang zuat thil taktak si awk an sian lonak alanghter. India ram ahcun nu nih va an ngeih tikah nu tu nih pa kha man an manh hna. Cu caah fanu tam deuh ngei hawi hna cu an fanu le vangeihnak ah an khuaruah ahar tawn. A ngeihter kho hna lo zong an tam. A rum deuh nih kan fanu na ṭhit ahcun man mah vial kan kalh kan peek hna lai tiah an fanu le caah va an kawl piak hna.
Ṭha te vun ruah ṭhan ahcun mah zong cu aṭha kan ti khawh. Zeicaah tiah mifa pi ka fanu hi rak ka cawmken piak tiah cun hmailei an khuasaknak ca le an hman awk caah le ka fanu akhuasaknak ṭha deuh selaw anun i nuam deuh seh ti duh ahcun afanu thilri chawva apek zong cu aṭha ngai mi asi ko.
Vawlei cung ramkip ṭhit umhning kan zoh tik ahcun ṭhit umhnak arak i khat cio lo. An hman bikmi cu phun thum in kan ṭhen khawh.
- Pa nih nupi man peek
- Man lo in ṭhit umnak tuah
- Nu lei nih pa lei man peek
Hi pathum lakah apakhat nak le pathum nak hi ram hrut deuh le a ṭhangcho rih lomi mi ram ah an hman bik i, pahnih nak man ngeih lo hi ram fim deuh le nitlak lei ram deuh ah an hman bik.
Acunglei pathum zoh tikah man lo ṭhitumnak tuah hi akarlak asi hlei ah aṭha bik hrimhrim ti in kan ruah cio bangin mi tampi nih an duh bik cio. Nikum Lai sianghngakchia makazine chuah kan timh lio zongah man ṭhat lonak kong aṭial mi an tam bik. Kan hawipa Lai sianghngakchia pakhat nih Lai nu hi an i dawh hlei lo, chanthar phunglam zong an thei set lo, cathiam lo set cu kan hawikom hmanh ah chonh khawh ding asi lo, cu man ee, kha man ee, an va ti mi phundang zong va si ko selaw cathiam deuh le kanmah akan daw lai timi cu ṭhit awk asi ko, man zong an ngei fawn lo ati.
Kan hawipa ruah ning in maw an ruah chih zeidik, kan Lai bawi cathiam sang miphun dang ṭhi an tam ko cang. Kawlram chungah phun thleidan awk asi lo nain laimi deuh le mi tam deuh nih miphun dang an ṭhit dih hna ahcun kan sungh asi nan ti cio lo maw?
Hi bantuk asi nak hnga lo fak pi in ruah ahau nan ti cio lai dah. A ṭha bik ding cu minung kan si bangin i phiat le i cawk um ti loin nu le pa hnatlak nak in fonh awk asi. Man lak loin kan hawikom bantuk in nu lei he an fale khuasak caah thilri siseh, tangka (====) siseh bomh ṭhenh nak tu um ve selaw anmah khuasak nak le an nun chung pawcawmnak i tuah selaw, “Na mak ahcun tangka cuzat, na kir ahcun tangka cuzat na liam lai’ tiah biakamnak tu khuachung bawmtlang sinah siseh, acozah lei bawi sin ah siseh i tuah selaw aṭha hnga.
Atu ahcun vawlei cung ramkip ah nu nih pa banuk in zei lei ah an thiam an tuah khawh i nawl an ngei ve cang. Kan Lai phungthluk, “Nu bia in bia tlu hlah, siapi ki in lamtlo hlah” ti cu atu ahcun aum ti lo, ahmaan fawn ti lo. Vawlei cungah nu bia in bia atluk nak atampi cang. Atu lio India ram le Israel ram Prime Minister cu nu an si. Ceylon ram ah arak si tawn. Ramdang zong nu mifim tampi le MP aṭuan mi zong an tampi rih. Kan Kawlram zong ah ralbawi le rian ngan dang dang aṭuanmi an tampi hlei ah Ambassador zong nu nih an ṭuan khawh ve cang. Kan Laimi zong nu cathiam le University aphan mi an um cang bang in nu asi ai tiah tangṭhumh awk asi ti lo. Darkhuang cu cumh ding sihmanhselaw nu cu velh ding asi awk asi ti lo. Siapi ki in lamtlo hlah hmanh selaw nu bia in bia atlu len cang. Nu cu zuar thil (Merchandisc) ah rak tuah tawn hna hmanh u sih law, tuah ti loin fanu fapa khuasak hram fehnak le an nun chung an paw cawmnak ah aṭhat deuh nak hnga ruah cio awk kan si.